Cybercrime in Breda: 'de zaal zat rammetje-vol'

Voorkomen is belangrijker dan achteraf berechten en schade herstellen, zo vinden ze in Breda. Zeker in het geval van cybercrime, een ingewikkelde en oprukkende vorm van criminaliteit. Daarom zet de Noord-Brabantse stad in op digitale buurtpreventie, met 35 speciaal opgeleide vrijwilligers als buurtambassadeur cybercrime. Wethouder Greetje Bos: ’Ik geloof heel sterk in dit model.’

Traditionele criminaliteit, zoals woninginbraken en overvallen, neemt af. Digitale criminaliteit neemt juist toe. De Nederlandse economie leidt jaarlijks zo’n 10 miljard euro schade door cybercrime, zo werd in 2017 becijferd. En dat zijn alleen nog maar de gevallen die gemeld worden. Greetje Bos, wethouder leefbaarheid, wijkveiligheid, financiën en energie in Breda: ‘De stap naar de voorkant is superbelangrijk: voorkomen door preventie. Inwoners bewust maken van de gevaren, ze wegwijs maken, is daarbij een heel sterke tool.’

Digitale buurtpreventie

De gemeente Breda startte recent een project voor digitale buurtpreventie. Het is een van de innovatieve trajecten uit een samenwerking tussen het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) en de G40: Connected Cyber Cities. Het project wordt deels gefinancierd door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het doel is kennis en ervaring op te doen met de relatief nieuwe problematiek van cybercriminaliteit.

Buurtambassadeurs

In samenwerking met bestaande buurtpreventienetwerken, politie, bedrijfsleven en de Avans Hogeschool zijn digitale buurtambassadeurs opgeleid. Zo’n 35 vrijwilligers kregen vier avonden les van verschillende experts, bijvoorbeeld over de werkwijze van cybercriminelen. Gevolgd door een toets en certificaat. Na het afronden van het opleidingstraject hebben de vrijwilligers een ambassadeursrol in de buurt. Ze zijn bijvoorbeeld vraagbaak voor onderwerpen als online fraude, phishingmails en nep-sms’jes en dragen zo bij aan de digitale weerbaarheid van hun buurtgenoten. Ook worden de vrijwilligers actief betrokken bij verschillende preventieve activiteiten en fungeren ze als een schakel tussen gemeente, politie en bewoners.

Geloof in dit model

Hoe de ambassadeurs hun rol invullen is aan henzelf, aldus Bos. ’Wij roepen ze op om hun kennis te verspreiden op allerlei verschillende manieren die hen ter beschikking staan. Denk aan een plaatselijke krant, via buurthuizen tijdens bijeenkomsten en via hun eigen netwerk.’ Het werkt, zo vervolgt de wethouder. ‘Recent opende ik in Bavel de honderdste buurtpreventiegroep. Tijdens mijn praatje werd me een briefje in handen gedrukt door een van de ambassadeurs. Of ik alle aanwezigen even wilde oproepen om binnenkort naar een cyberpreventieavond in een buurthuis in Bavel te komen.’ Die vrijheid bij de invulling van de taken als ambassadeur is een belangrijk onderdeel van de werkwijze. ‘De rol van de gemeente is vooral faciliterend. We zijn erop gericht inwoners kennis en handelingsperspectief te geven. Ik geloof heel sterk in dit model.’

Voorwaarde voor slagen

Breda bezit een goed functionerend buurtpreventienetwerk en het aantal netwerken groeit nog steeds. Een belangrijk onderdeel voor het slagen van zo’n traject. ‘Er zijn in Breda zo’n 101 buurtpreventiegroepen en 4700 contactpersonen buurtpreventie. Als je zoiets wilt doen, dan moet je echt beginnen vanuit een bestaand buurtpreventienetwerk met een degelijke basis. Als die op orde is, kan je namelijk gaan bouwen. Door het organiseren van themabijeenkomsten met een goede inhoudelijke spreker, het uitnodigen van bewoners en dan doorpakken met de vraag wie er belangstelling heeft om een rol hierin te spelen.’

‘Ik raad anderen echt aan om een coördinator in de wijk te hebben. Iemand die in staat is om mensen te faciliteren en te stimuleren, maar ook bepaalde randvoorwaarden stelt zodat al die netwerken met elkaar functioneren. Het gaat vaak al mis in een WhatsApp-groep voor buurtpreventie, bijvoorbeeld omdat mensen gegevens uitwisselen. Het levert veel op als je investeert in zo’n netwerk om het goed te gebruiken.’

‘Rammetje-vol’

Het is te vroeg om over keiharde resultaten te spreken. De eerste vrijwilligers zijn opgeleid en bezig om hun kennis te verspreiden. Wel is de gemeente verrast door de reacties en is de belangstelling voor de verschillende (thema)bijeenkomsten telkens heel groot. ‘Hoewel er nog geen harde cijfers zijn, zien we wel hoe blij mensen reageren op de kennis die ze krijgen. De opkomst is telkens goed. Er kwamen vijfhonderd mensen af op een congres in het NAC-stadion dat we als afsluiter van het opleidingstraject organiseerden. Er was plek voor driehonderd. We hebben mensen moeten teleurstellen, de zaal zat rammetje-vol. Ook hier waren de mensen na afloop positief gestemd over de inhoud van de avond. De pilot heeft ons gesterkt in wat we van tevoren dachten: dat je samen met inwoners zoiets kan aanpakken en veel kan doen aan preventie.’

Volgende thema: ondermijning

Voorlopig gaat de gemeente door. ‘Ons doel was om te zien of zoiets kon werken. Dus het bouwen van een netwerk van buurtambassadeurs dat signalen over cyberveiligheid signaleert, buurtgenoten adviseert en doorverwijst naar relevante veiligheidspartners zoals de politie. In overleg met de regiegroep buurtpreventie hebben we besloten om volgend jaar het thema ondermijning op de agenda te zetten.’ Een blauwdruk komt pas als de werkwijze zich meerdere malen heeft bewezen. ’Eerst dit traject consolideren en een paar keer een ander thema op deze manier aanpakken. Dan denk ik dat we voldoende in huis hebben om daar iets over te zeggen.’