De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel dat de sluitingsbevoegdheid van burgemeesters voor een woning verruimt aangenomen. Ook bij ordeverstoring door ernstig geweld of bedreiging daarmee, beschieting van een pand en als een wapen wordt aangetroffen, kan de burgemeester een woning sluiten.
Volgens het kabinet is de huidige sluitingsbevoegdheid niet toereikend. Ook bij ernstig geweld als gevolg van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit moeten burgemeesters de bevoegdheid hebben om een woning te sluiten. Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid stuurde daarom het wetsvoorstel voor de uitgebreide sluitingsbevoegdheid ruim een jaar geleden naar de Tweede Kamer.
Wijziging Gemeentewet
Wetstechnisch draait het voornamelijk om wijziging van artikel 174a van de Gemeentewet, dat in de praktijk vooral dient om drugspanden te sluiten. Ook krijgen verhuurders de bevoegdheid om buitengerechtelijk te ontbinden en kan een gebouw onteigend worden als dat is gesloten ter handhaving van de openbare orde.
De aanpassing van de Gemeentewet loopt al jaren in het kader van de aanpak van ondermijning. De sluitingsbevoegdheid van burgemeesters is al wel eerder verruimd. Door wijziging van de Opiumwet per 1 januari 2019 mag een woning ook dicht als er voorwerpen of stoffen liggen die bestemd zijn voor de productie van drugs.
Noodzaak
De Eerste Kamer nam het voorstel op 24 oktober jongstleden aan. Senatoren constateerden dat door het toegenomen aantal explosies bij woningen in de laatste jaren noodzaak bestaat voor de uitbreiding. Een aantal vroeg zich nog wel af of dat niet eerder via het strafrecht dan het bestuursrecht zou moeten, omdat de feiten steeds ernstiger worden.
Debat
Tijdens het debat over het wetsvoorstel zei een aantal fracties dat het sluiten van een woning een inbreuk is op het grondrecht van mensen om een dak boven het hoofd te hebben. De Eerste Kamer vroeg daarom ook speciale aandacht voor kinderen. Burgemeesters moeten zorgen voor een vervangende woning, hoe moeilijk dat ook is, benadrukten zij.
Vervangende huisvesting
Yeşilgöz zei dat het sluiten van panden een afweging is die de burgemeester per geval maakt en bij lastige zaken overlegt in de driehoek met politiechef en de officier van justitie. ‘Alle belangen worden gewogen en bij kinderen weegt dit extra zwaar,’ aldus de minister. ‘Het is de zorgplicht van burgemeesters om te informeren naar vervangende huisvesting. Uitgangspunt is dat er geen kwetsbare mensen op straat belanden.’
Controle en toetsing
Ook vroegen de senatoren zich af of de democratische controle en het toezicht door de gemeenteraad wel goed geregeld is. Verder is het heel belangrijk dat de rechter het sluitingsbesluit toetst aan het evenredigheidsbeginsel. En was de vraag of het aantreffen van munitie ook niet een grond voor sluiting kan zijn.
De minister antwoordde dat de Raad van State een toetsingskader heeft opgesteld dat ook voorzieningenrechters in het hele land gebruiken. Over drie jaar, bij de evaluatie van de wetswijziging, is aan de orde of munitie niet alsnog moet worden toegevoegd. Vooralsnog wordt dat gezien als ‘gevaar’ en is daardoor de Woningwet van toepassing.
Dus als ik iemand dakloos wil maken gooi ik een paar keer een cobra naar zijn woning. En de burgemeester helpt me want hij sluit die woning… Burgemeesters moeten geen sheriff willen zijn!