Steeds meer gemeenten werken onder meer samen met de politie, belastingdienst, en het Openbaar Ministerie om te strijden tegen georganiseerde misdaad. “We zien een waterbedeffect, dat criminelen zich vestigen in gemeenten die nog niet meedoen.”
Is het eigenlijk wat voor gemeenten, de bestrijding van zwaardere criminaliteit? Kennelijk wel. “Het streven is dat 80 procent van de gemeenten eind 2012 al meedoen”, zegt Jan Rijk, hoofd van het Regionale Informatie en Expertise Centrum (RIEC) in Limburg. Dit RIEC valt onder de gemeente Maastricht en is daarmee geen bestuurlijk orgaan.
De bedoeling is dat alle gemeenten gaan samenwerken in dergelijke centra, ook geholpen door een landelijk informatiecentrum onder het ministerie van Veiligheid en Justitie.
RIEC
Uiteindelijk doet het RIEC twee dingen, stelt Rijk, die als commissaris van de regiopolitie Zuid-Limburg is gedetacheerd als hoofd van het RIEC. “Het gaat om informatie en expertise.” Het RIEC brengt de informatie van verschillende bestuursorganen bij elkaar. “We weten niet wat we weten”, zegt Rijk. “Daarom verbindt het RIEC de bestaande kennis.”
Voorheen wist de politie bijvoorbeeld iets, de gemeente ook en verder had de belastingdienst verontrustende signalen ontvangen over een persoon of bedrijf. Ze kwamen dan wel eens sporadisch bij elkaar, maar kwamen dan niet tot een gezamenlijk plan van aanpak, zegt Rijk over de vroegere situatie. Maar hoe gaat het dan als gemeenten aangesloten zijn bij een RIEC?
Gemeentelijk coördinator
Een gemeentelijk coördinator heeft de leiding. Deze is ook de rechterhand van de burgemeester. “Het begint bij lokaal overleg. In de structuur in Limburg zijn alle 33 gemeenten aangesloten. Wij doen bijvoorbeeld nulmetingen rond panden en branches, maar ook rond mensenhandel en wietplantages als daar signalen voor zijn. Bij het RIEC zijn veertien accountmangers gedetacheerd, die het aanspreekpunt zijn voor de lokale coördinatoren en alle andere partijen die bij het samenwerkingsverband zijn aangesloten.”
Het begint bij open bronnen. “We schieten niet met een kanon op een mug. Daarom vormen open bronnen die informatie bieden over het gebied waar iemand woont of werkt het startpunt. Als het nodig is, gaan we opschalen.” Door de nauwere samenwerking worden er wekelijks zaken opgelost die anders bleven liggen, schat Rijk in.
Bij de start van een onderzoek blijft het zoeken naar informatie nog binnen het bestuursrecht. Daarmee is veel mogelijk. Zeker door de wet Bibob hebben gemeenten vrij ruime mogelijkheden geen vergunning te verlenen of deze te wijzigen. Verder kan het aanpassen van een bestemmingsplan kan een middel zijn om criminaliteit te voorkomen.
Strafrecht
Is het erger, bijvoorbeeld als het gaat om mensenhandel, dan wordt gekeken naar de mogelijkheden van strafrechterlijke vervolging. Dan volgt opschaling. “In dat soort gevallen stellen we een werkgroep mensenhandel in. De accountmanager van het RIEC vertegenwoordigt gemeenten en koppelt zijn informatie terug naar de lokale coördinator.”
En de nationale politie? Maakt die de regionale afstemming niet lastig? “Nee,” denkt Rijk. “Die coördinator blijft bestaan en hij blijft op de hoogte via de medewerkers van het RIEC. Dit blijft in stand, deze georganiseerde aanpak van georganiseerde misdaad.”
Bezuinigen
Niet iedere gemeente doet nog mee en Rijk ziet gebeuren dat de criminaliteit zich verplaatst naar delen van het land waar deze werkwijze nog niet in schwang is. Het waterbedeffect geldt overigens niet alleen voor Nederland. Het hoofd van het RIEC in Limburg ziet de georganiseerde misdaad ook verhuizen naar België. Daarom helpen ze hun Belgische collega’s mee de misdaad op een zelfde manier te bestrijden.
Waarom zouden gemeenten niet meedoen, eigenlijk? De reden ligt bij de co-financiering van de centra. “In deze tijden van bezuinigingen bestaat er nog twijfel om mee te werken, vooral in kleine gemeenten. Toch zijn de voordelen steeds overtuigender.”
Volgens Rijk komt het grootste compliment van baliemedewerkers. “Zij zien andere mensen aan de balie voor een vergunning en daar zijn ze blij mee.”
Ach, die beleidsaspecten hangt menig burger de strot uit. Denk eens na, hoe het beleid wordt geschakeld naar de werkelijkheid. Simpel voorbeeld is het hennepconvenant, dat is gericht op corporaties die grote schademutaties wegschuiven naar begrotingen. Maar die zelfde handelswijze is voor een klein eigenaar de afgrond. Ook over- bewoning is zo, n element, blijkbaar is bevooroordeeld denken de strategie. Als een groot beheerder aan moelanders laat wonen en 5000 panden heeft. Waarvan 250 naar de doelgroep, scheert de gemeente gelijk als de huurder er een over- bewoning van maakt. Het gevolg ze worden niet meer gehuisvest, waarbij u natuurlijk de vraag kunt stellen. Hadden wij het anders moeten doen. U gemeente geeft immers vergunningen rond winkelbedelingen via massa loketten. Gevolg de ene vreettent, wiettent, kapsalon na de andere in de straat. Criminaliteit bestrijden, dat heeft u zelf in de hand gewerkt. Doe er mee, wat u er tegen kunt doen. Maar pluk niet aan de belastingplichte met een klote wet invordering. Zo bedruipen massa,s oplichters de dans. Nederland is krommer dan ooit.